بررسی مقدماتی:
قبل از مقایسه ویژگیهای خاص چرخها چندین فاکتور مهم برای رسیدگی و بررسی وجود دارد. موقعیت و نحوه ماهیگیری را به خاطر داشته باشید. چه نوع ماهی می خواهید صید کنید؟ چه حدود اندازه ای از این ماهی را می خواهید صید نمایید؟ چه نخی (کیلوگرم تست) را می خواهید مورد استفاده قرار دهید؟ همچنین به تکنیک مورد استفاده باید توجه داشته باشید. آیا می خواهید از طعمه یا طعمه های مصنوعی، روش ترولینگ یا انتظاری را به کار برید؟ مطمئن باشید اندازه و نوع چرخی که شما در حال بررسی آن هستید متناسب با نوع ماهیگیر ای است که می خواهید انجام دهید. نتیجه پاسخ به این سوالات به شما کمک خواهد کرد تا به فهرستی از احتیاجات عمومی که بطور قابل ملاحظه ای عمل جستجویتان را کاهش خواهد داد، دست یابید.
انتخاب یک نوع:
اگر شما یک ماهیگیر تازه کار هستید شاید ساده ترین نوع را برای پرتاب و صید نسبت به مدلهای معمول و متعارف، چرخهای اسپینینگ یا اسپول ثابت بیابید. عملکرد ساده ای داشته و پیچ خوردن نخ ماهیگیری در آنها در اصل موضوع نگران کننده ای نیست. اگر پرتابگری ماهر و زبردست هستید، یک چرخ حرفه ای کانونشنال (Conventional) (چرخهای قدرتمند مخصوص ماهیگیری در آبهای شور) یا بایت کاستر به همراه تنظیم گر کنترل پرتاب، ممکن است انتخاب بهتری باشد. این قبیل تجهیزات به شما اجازه خواهد داد تا بیشترین پرتاب را داشته و کارکردی کامل داشته باشید. مطمئنأ پسند شخصی نقش مهمی را ایفا می کند.
بطور مثال بسیاری از ماهیگیران قدیمی و با تجربه ای هستند که چرخهای اسپینینگ را بیش از مدلهای کانونشنال ترجیح می دهند. در هر نوع چرخی که شما قصد خرید آنرا دارید، باید اطمینان حاصل کنید که در استفاده و کارکرد نوع خاص ویژگی محصول راحت می باشید. اگر این کار را نکنید، احتمال دارد به جای لذت بردن از ماهیگیری، متحمل ناکامی و شکست شوید.
سیستم های کلاج:
ماهیگیران در هنگام خرید چرخ کانونشنال یا بایت کاستینگ می توانند یکی از دوسیستم کلاج ستاره ای یا کلاج اهرمی را انتخاب کنید.با یک کلاج ستاره ای با چرخاندن اهرمی که به شکل ستاره می باشد می توانید به صورت دستی میزان کشش نخ را کاهش یا افزایش دهید.سیستمهای ستاره ای عملکرد ساده ای دارند و در بیشتر محصولات از این دست یافت می شوند. سیستمهای کلاج اهرمی معمولأ نرمترند و از استحکام بیشتری در هنگام مبارزه با ماهی برخوردارند. بیشتر کلاجهای اهرمی نسبت به کلاجهای ستاره ای جمع و جورتر شده و از دقت بیشتری در تنظیم برخوردارند. تنها اشکالی که در چرخهای با سیستم کلاج اهرمی وجود دارد قیمت بیشتر آنها نسبت به چرخهای با سیستم کلاج ستاره ای است.
اگر شما چرخهای اسپینینگ یا اسپول ثابت را ترجیح می دهید، پی خواهید برد که بطور کل دو نوع انتخاب دارید- کلاج از جلو و کلاج از عقب. اینکه سیستم کلاج بر روی چرخ چه جایی قرار داده شده دلایل متفاوتی دارد. لزومأ موقعیت آن تنها بخاطر به وجود آوردن یک سیستم بهتر نیست. سیستم کلاج از جلوی چرخهای اسپینینگ، معمولأ ویژگیهای بیشتری دارد. بواسطه وجود واشرهای دیسکی در سیستم کلاج اینگونه چرخها، آنها از بقا و کارآیی بیشتری برخوردارند.
چرخهای اسپینینگ کلاج از عقب ممکن است که در اسفاده راحتتر باشند اما معمولأ در برابر فشار ماهیهای بزرگ تاب مقاومت ندارند و در شرایط سخت مانند چرخهای اسپینینگ کلاج از جلو نیستند. همانند چرخهای کانونشنال، نرمی و دقت سیستم کلاج چرخهای اسپینینگ بسیار مهم است. اگر از سیستم کلاج از جلو یا کلاج از عقب استفاده می کنید، مطمئن شوید که کلاج که کلاج در فواصل کوچک سفت می شود. همچنین مراقب ثبات و استحکام آن نیز باشید. یعنی وقتیکه نخ را که از روی حالت خاصی از تنظیم نیرون می کشید، کلاج در تمام مدت بیرون آمدن نخ می بایست فشار یکنواخت و ثابتی را وارد نماید. در رویارویی با یک ماهی درشت، هر بی ثباتی در سیستم کلاج بی شک می تواند باعث از دست دادن مقدار زیادی نخ باشد و کار را بر ماهیگیر مشکل نماید.
نوع سومی از کلاج بر روی برخی از چرخهای اسپول ثابت وجود دارد که به طعمه رونده یا Bait Runner مشهور است. این سیستم برای صید ماهیانی چون کپور، سوف و اردک ماهی به روش انتظاری طراحی شده است. در این حالت شما بر روی چرخ دو حالت تنظیم کلاج خواهید داشت. شما می توانید سیستم کلاج را بر روی حالت آزادانه تنظیم نمایید و با استفاده از سیستم هشدار دهنده الکتریکی بدون آنکه ماهی متوجه مانعی شود، متوجه بردن طعمه توسط ماهی گشته و با چرخاندن یک دور دسته چرخ سیستم کلاج بر روی حالت دوم تنظیم که از قبل خودتان تنظیم کرده اید، ببرید. امروزه کاربرد این چرخ بین ماهیگیران کپور تقریبأ فراگیر شده است.
بالبرینگها:
درون کلیه چرخهای اسپینینگ، کانونشنال و بایت کاستینگ از بالبرینگ یا بوشهایی در مکانهای خاص و استراتژیک جهت نرمی و دوام بیشتر و همچنین به عنوان یک تکیه گاه قرار داده شده اند. در بیشتر چرخهای اسپینینگ از بالبرینگهای غلطکی در قسمت غلاف کمان چرخ نیز استفاده شده است. بالبرینگهای ضدزنگ آببندی شده نسبت به بوشها رجحان بیشتری در عملکرد نرم و پایداری بیشتر دارند. پس به طور معمول بالبرینگهای بیشتر در یک چرخ نرمی بیشتری را فراهم خواهند آورد. چرخهای با کیفیت دست کم از دو بالبرینگ ضدزنگ بهره می برند. مدلهای بهتر معمولأ از 4 تا 6 بالبرینگ بهره می برند. هرچند در برخی از مدلهای جدید چرخهای اسپینینگ لوکس دارای بیش از 12 بالبرینگ نیز عرضه شده اند.
نسبت چرخ دنده ها:
نکته قابل ملاحظه دیگر هنگام خرید یک چرخ، نسبت چرخ دنده های آن است. به این مفهوم است که هنگامی که یک دور دسته چرخ را می چرخانید، چند دور کامل کمان چرخ به دور اسپول خواهد چرخید. در واقع نسبت چرخ دنده ها، چگونگی سرعت جمع شدن نخ به میزان چرخاندن دسته چرخ توسط ماهیگیر را بیان می کند. چرخهای اسپینینگ، بایت کاستینگ و کانونشنال می توانند نسبت چرخ دنده های متفاوتی را عرضه کنند. از چرخ دنده های با سرعت جمع کردن کند (1-1 تا 1-3) تا سرعت جمع کردن بالا (1-4 تا 1-6).
چرخهای با سرعت جمع کردن بالا جهت کار با طعمه های مصنوعی سریع در پشت قایق یا در جمع کردن نخ با سرعت هنگامی که ماهی به سمت قایق در حرکت است، بهتر می باشد. مدلهای با ویژگی نسبت چرخ دنده های کمتر همانند چرخهای اخیر قادر به جمع کردن سریع نخ نیستند اما قدرت چرخاندن دسته چرخ بیشتری را جهت روشهای انتظاری و ترولینگ فراهم می کنند.
ماهیگیرانی که در فکر خرید یک چرخ کانونشنال با عملکرد سنگین هستند، ممکن است که به دنبال خرید یک مدل دو سرعته باشند. بهر حال آنها قیمت سنگین تری نسبت به همخویشان تک سرعته شان دارند. چرخهای دو سرعته مزایای گسترده متفاوتی را فراهم می کنند از قبیل سرعت جمع کردن بالا و قدرت در چرخاندن دسته چرخ. با یک چرخ دو سرعته، ماهیگیر می تواند بطور دلخواه چرخ را از حالت جمع کردن نخ سریعتر به قدرت بیشتر تنها با فشردن ساده یک اهرم جابجا نمایند. نسبت چرخ دنده ها را معمولأ بر روی اسپول می نویسند.
قابها:
بیشتر قاب چرخها از آلومینیم (ریخته گری یا تراشکاری) یا گرافیت ساخته شده اند. هرکدام از این موارد فواید و مضرات خود را دارند. چرخهای ساخته شده از آنودیز آلومینیم ( روش ساخت و عملیات مربوط به آلومینیم و آلیاژهای آن توسط اکسیداسیون اندیک) معمولأ قویترند و از دوام و پایداری بیشتری نسبت به مدلهای گرافیتی برخوردارند. اما به هر حال سنگین ترند. چرخهای با بدنه گرافیتی سبکتر و مقاوم تر نسبت به خوردگی می باشند. تا به امروز آنها هنوز نتوانسته اند قدرت و دوام یکسانی همانند چرخهای آلومینیمی ریخته گری یا تراشکاری عرضه کنند.
به سبب طراحی ذاتی و طبیعی چرخهای اسپینینگ، بدنه های آنها از چندین قطعه ساخته می شود. بیشتر چرخهای کانونشنال نیز در مدها و اسلوبهای یکسانی ساخته می شوند. بهرحال برخی از کارخانه ها حداقل یک قطعه را به صورت گرافیتی عرضه کرده اند. این سبک طراحی رویهم رفته یکپارچگی و قدرت چرخ را افزایش می دهد. در عین حال نقصان سنگینی وزن را نیز جبران می نماید.
توازن و دوام:
چه چرخهای کانونشنال یا اسپینینگ را ترجیح دهید، اطمینان حاصل نمایید وقتیکه دسته چرخ را می چرخانید، احساس نرمی، صلبیت، قوت و استواری به شما دست می دهد. در چرخهای اسپینینگ، این موضوع ارتباط بسیاری به کیفیت مونتاژ اجزاء دوار و دسته چرخ دارد. اگر شما به لنگی چرخ توجه کنید، آن بدین معنی است که چرخ فاقد اجزاء دوار بالانس شده می باشد. همچنین چرخ می بایست دسته ای با وزنه متعادل و خنثی کننده باشد تا عملکردی نرم و راحت در استفاده را فراهم نماید. ویژگی بسیار مهم دیگر برای چرخهای کانونشنال و اسپینینگ قابلیت ضد برگشت نامحدود چرخ می باشد. این مکانیسم به حذف بازی دسته چرخ برای صلبیت بیشتر کمک می کند. همچنین تأثیر مثبتی در به قلاب افتادن ماهی دارد. وجود هرگونه خلاصی در دسته چرخ می تواند سبب شود هنگامی که تلاش در هدایت ماهی به سمت خود دارید، ماهی از دست برود.دسته های شستی دار و ترکیبی مواردی شخصی پسند هستند اما بیشتر ماهیگیران طرحهای متناسب تر و راحت تر را ترجیح می دهند. دسته های شستی دار اغلب بوسیله کارخانه Penn و البته دیگر کارخانه ها نیز عرضه شده اند. همچنین دسته های شستی دار محکم نگه داشتن بیشتر هنگام شرایط مرطوب را فراهم می کنند.
کنترل کننده های پرتاب:
اغلب چرخهای کانونشنال و بایت کاستینگ مجهز به جزئی بنام سیستم کنترل پرتاب می باشند که کمک به تصمیم گیری سرعت چرخش اسپول هنگام پرتاب می نماید. این سیستمها می توانند بسته به مدل چرخ بصورت گریز از مرکز یا مغناطیسی باشند و تنظیمشان بسته به یکی از دو صورت داخلی و خارجی است. سیستمهای کنترل گر پرتاب می توانند کمک بسیاری به افزایش حداکثر پرتاب و به حداقل رسیدن پیچ خوردگی نخ ماهیگیری داشته باشند. در هر حال جلوگیری از عمل پیچ خوردن نخ ماهیگیری در هیچ چرخی محال و غیر ممکن نیست. این موضوع بسیار مهمی برای ماهیگیر است که درک کند، هیچ چرخی بطور صد در صد بدور از پیچ خوردن وجود ندارد.
قطع نظر از چگونگی پیشبرد مکانیسم کنترل گر های پرتاب، در هنگام پرتاب چه از مدلهای مغناطیسی یا نیروی گریز از مرکز برای کمک به کنترل گرهای پرتاب استفاده شود، نیاز است ماهیگیر به آرامی با انگشت شست نیروی سبکی را به اسپول برای جلوگیری از پیچ خوردن نخ به کار برد. یک شست تعلیم دیده به همراه سیستم موثر کنترل پرتاب بهترین دستورالعمل برای رهایی از مشکلات و آزاردیدنها در پرتاب است.
مکانیسمهای وسایل پیچیدن نخ ماهیگیری:
چرخهای بایت کاستینگ و برخی از چرخهای بزرگ کانونشنال دارای خصیصه مکانیسم پیچش نخی هستند که بطور خودکار تضمین می نماید که نخ بطور یکنواخت بر روی اسپول هنگام جمع کردن توزیع شود. بهر حال چرخهایی که وسایل پیچیدن نخ را به دور اسپول عرضه می کنند از آسودگی و راحتی بیشتری برخوردارند. (دیگر نگران هدایت نخ بصورت دستی نخواهید بود) خوب، طبعأ آنها از ابزار مکانیکی پیچیده تری نسبت به چرخهای استاندارد یا فاقد وسایل پیچیدن نخ می باشند. برخی از مکانیسمهای پیچیدن نخ نسبت به مدلهای دیگر از پایداری و ضریب اطمینان بیشتری برخوردارند. اگرچه قطعاتی که در بیشتر این سیستمها بطور مرتب مورد استفاده قرار می گیرند تمایل به فرسودگی دارند. البته کلیه چرخهای اسپول ثابت به این سیستم مجهز می باشند.
اسپولها:
در هنگام خرید هر یک از چرخهای اسپینینگ و کانونشنال می بایست به طرح و ترکیب اسپول توجه شود. چرخهای اسپینینگ با یکی از اسپولهای آلومینیمی یا گرافیت عرضه می شوند (در مواردی با هر دو). اسپولهای آلومینیمی قدرت و دوام بیشتری را در برابر شکستگی و ترک خوردگی تحت لنگر پیچشی فراهم می کنند.
بطور عمده دو نوع اسپول وجود دارد. اسپولهای داخلی یا قابدار و اسپولهای روباز. برخی از ماهیگیران اعتقاد وافری به عملکرد و راحتی مدلهای قدیمی اسپولهای داخلی یا قابدار دارند. هرچند بیشتر نمونه های چرخهای پیشرفته دارای اسپولهای روباز هستند. روباز بودن کمک به جلوگیری نخ از گره خوردن یا گرفتار شدن درون قاب چرخ می کند. بعلاوه گزینه های انتخاب اسپول چرخهای اسپینینگ شامل اسپول استاندارد یا کم عمق و دراز شده (برای پرتاب بلند) یا عمیق می باشد. در طراحی اسپولهای پرتاب بلند جدیدتر کاهش اصطکاک نخ ملحوظ شده است در نتیجه از پرتاب بلندتری برخوردار است.
بیشتر چرخهای کانونشنال شامل بایت کاستینگها دارای اسپولهای ماشین کاری شده یا آلومینیمی هستند. هرچند که ممکن است دارای اسپولهای ساخته شده از گرافیت نیز باشند.مجددأ عرض می کنم که اسپولهای آلومینیمی دوام و قدرت بیشتری را فراهم می کنند و عملکرد توأم با دوام بیشتری دارند.برای بقا و دوام بیشتر، ماهیگیران می توانند یک چرخ کانونشنال با اسپول روکش کروم، برنز یا فولاد ضدزنگ را انتخاب نمایند. آنها سطح بالاتری از دوام و قدرت را فراهم می کنند و از مقاومت فرسایشی بیشتری برخورداند. اسپولهای فلزی مانند اینها برای نوع ماهیگیریی که نیاز به دوام فوق العاده ای دارد یا هنگامیکه از نخهای مخصوص داکرون یا سیم استفاده می شود، بهترند.
بعلاوه طرح و ترکیب اسپول می بایست ظرفیت نخ مورد نظرتان را داشته باشد. قطع نظر از نوع چرخ که قصد خریدش را دارید، اسپول نیاز خواهد داشت تا مقدار کافی از تست پوند یا کیلوگرم نخ مورد نظر شما را نگاه دارد.
